Is een inspectie van een website of app verplicht?

Nee, maar het is wel een heel goed middel om aan te tonen dat je website – al dan niet gedeeltelijk – voldoet. En omdat in het – voorlopige – Nederlands model voor de toegankelijkheidsverklaring een onderbouwing verplicht is gesteld (en niet ouder dan 24 maanden mag zijn), is het ook een heel belangrijk middel. Er zijn wél meerdere manieren om je website of app te inspecteren op toegankelijkheid. Die worden in dit artikel besproken.

Inspectie door derden

Het meest complete beeld zul je altijd halen uit een inspectie door derden. Als je – als organisatie of als individu – niet al te veel inhoudelijke kennis over digitale toegankelijkheid hebt, raad ik simpelweg aan de rest van dit artikel niet te lezen, en gewoon een inspectie uit te laten voeren.

Er zijn in Nederland een aantal organisaties / personen die ik zou willen aanraden wanneer je een inspectie wil laten uitvoeren. In willekeurige volgorde:

• Stichting Accessibility: al járen het kenniscentrum voor Digitale Toegankelijkheid. Zij hebben simpelweg de meeste ervaring, en werken samen met de meeste experts in Nederland. Bouwen ook handige tools voor organisaties, en bouwen mee aan Europese en wereldwijde standaarden.
• FirmGround: de fairly new kid on the block, met jarenlange toegankelijkheidsexperts Iacobien Riezebosch en Bram Duvigneau als grondleggers.
• 200 OK/Jules Ernst: Jules is een wandelende toegankelijkheids-encyclopedie. Tevens de man van de lijstjes.
• Cardan Technobility: Inmiddels ook alweer vele jaren trouwe partner voor veel organisaties. Voorman Gerard Copinga werkte voorheen jarenlang bij Stichting Accessibility, en heeft nu zijn eigen team.
• ElevenWays: Adviesbureau gespecialiseerd in digitale toegankelijkheid en inclusive design. Doen ook inspecties.
• AnySurfer: Belgische specialist op het gebied van digitale toegankelijkheid, geven ook waarmerken uit.

Automatisch inspecteren

Vragen over automatische inspectie zijn de afgelopen maanden enorm toegenomen. Niet zo gek, want met automatisch testen doe je eenmalig de investering, en heb je daarna dagelijkse inzichten in de toegankelijkheid van je website of app.

Het is echter niet mogelijk alle 50 succescriteria uit WCAG 2.1 automatisch te testen. Slechts een klein deel kan volledig automatisch worden getest. Bijvoorbeeld: hebben alle velden in een formulier een gekoppeld label?

Daarnaast zijn er een aantal succescriteria die wel automatisch kunnen worden getest, maar handmatig moet worden beoordeeld. Bijvoorbeeld: er kan automatisch worden getest of alle afbeeldingen op een pagina zijn voorzien van een alt-attribuut, maar niet of de inhoud van het alt-attribuut klopt.

Daarnaast zijn er simpelweg een hoop succescriteria die handmatig moeten worden gecontroleerd. Bijvoorbeeld: is alle tekst nog goed leesbaar wanneer een gebruiker inzoomt tot 200%?

Tenslotte geldt ook voor ieder succescriterium dat je er niet aan hoeft te voldoen als er een toegankelijk alternatief is, en dat is natuurlijk niet automatisch te bepalen.

Oké, maar het kan dus wel?

Zeker! En automatisch testen is ook een heel goed ondersteuningsmiddel. En dan kan het op twee manieren. Je kunt tools gebruiken die per pagina resultaten weergeven en je zelf kunt aanzetten (zie ook zelf inspecteren), of je maakt gebruik van bijvoorbeeld Deque’s aXe. aXe kent verschillende varianten, en is bijvoorbeeld ook in te bouwen in bestaande testprocessen en -suites (zoals Selenium). Naast aXe zijn er ook andere producten beschikbaar, zoals Tenon.io, of SiteImprove. Grote voordeel van aXe is dat het gratis is, en dat het open-source is. SiteImprove is de meest complete out-of-the-box oplossing, maar brengt wel abonnementskosten met zich mee.

N.B. Bedenk wel dat automatische inspecties dus nooit een 100% beeld kan geven van de toegankelijkheid.

Zelf inspecteren

Je kunt natuurlijk ook jezelf opleiden om handmatig websites te testen. Al dan niet met ondersteuning van automatische tests of tools in de browser. Toch is het inlezen in alle eisen, succescritia en onderliggende technieken best eh….pittig. Voor grotere organisaties is het niet gek om hier iemand voor aan te stellen, en er zijn prima trainingen om de basics te leren.

Wil je zelf aan de slag met het inspecteren van websites, dan zijn de volgende tools erg handig:

• HTML_codesniffer — Weliswaar de meest technische van het setje. HTML_codesniffer is een bookmarklet, wat betekent dat je het kunt opnemen in je bookmarks. Je gaat dan naar de pagina die je wilt testen, en drukt op de bookmark. Er verschijnt dan een venstertje bovenop de website, die vertelt welke fouten zijn gevonden (errors), en welke code fouten kan bevatten (warnings)
• Webdeveloper toolbar — de oudste (denk ik?) en meest diverse testsuite. Ik gebruik de Webdeveloper toolbar persoonlijk veruit het meeste van alle tools. De functionaliteiten van de webdeveloper toolbar zijn op zich een apart artikel waard, maar de handigste vind ik het tonen van alle alt-teksten, het tonen van alle formuliervelden zonder label, de document outline tonen en het direct testen met behulp van de W3C-validator.
• Google Lighthouse — Deze tool van Google is relatief nieuw, en geeft niet alleen inzicht in de toegankelijkheid, maar ook in de duurzaamheid van code, snelheid van de pagina’s etc. Een heel prettige tool, die helaas nog wel de nodige false-negatives geeft.
• Contrast Ratio — Deze tool van Lea Verou is mijn favoriete tool om de contrastwaarde van twee kleuren te controleren. Het kan met vele tools wellicht makkelijker, maar hier zie je ook gelijk hoe onleesbaar kleuren worden met verschillende lettergroottes, wat prettig is om je punt over te brengen op anderen.

Reageren? Graag!

1. Roel Van Gils schreef:

   30 april 2019 om 17:24

   In Vlaanderen — en tevens in Brussel en Wallonië — kan je ondermeer terecht bij AnySurfer voor een WCAG-inspectie. AnySurfer is een non-profitorganisatie die digitale toegankelijkheid promoot en ook een eigen kwaliteitslabel uitreikt.

   Je kunt voor een toegankelijkheidsonderzoek ook een beroep doen op Eleven Ways, een onafhankelijk adviesbureau dat zich gespecialiseerd heeft in Inclusive Design en Digitale Toegankelijkheid.

   Eleven Ways richt zich hoofdzakelijk op de Nederlandstalige markt, terwijl AnySurfer al haar diensten (ook de opleidingen) ook in het Frans aanbiedt.

   Zowel AnySurfer als ikzelf (Roel Van Gils van Eleven Ways) zijn gecertificeerd door The International Association of Accessibility Professionals.

   Beantwoorden
2. Jeroen schreef:

   30 april 2019 om 20:50

   Dat is goede suggestie, Roel, ik zal jullie beiden toevoegen aan het artikel!

   Beantwoorden